جهان برای توقف قانون‌شکنی فاجعه بار حقوق بشری در غزه مسئول است – خط و نقد | اخبار ایران و جهان

بسم الله الرحمن الرحیم

آقای رئیس،

شرکت کنندگان محترم،

قدردانی می‌کنم از مرکز گفت‌وگوی بشردوستانه ژنو به خاطر میزبانی این گفت‌وگو و از همکارانم در نمایندگی جمهوری اسلامی ایران نیز برای هماهنگی این ابتکار سپاسگزارم.

ما در شهر ژنو که به عنوان مرکز جهانی مباحث بشردوستانه اشتهار یافته است و در سازمانی که هم عنوانش «گفت‌وگوهای بشردوستانه» است و هم مأموریت و مسئولیتش «رسیدگی به امور بشردوستانه» تعریف شده است، می‌خواهیم راجع به فوری‌ترین فاجعه بشردوستانه روز جهان یعنی غزه بحث کنیم.

دوستان عزیز

انتخاب ژنو برای برگزاری این گفت‌وگو بی دلیل نبوده است، همانطور که انتخاب این زمان نیز دلیل روشنی دارد.

ژنو، محل توسعه و تدوین مهمترین دستاوردهای تمدن انسانی برای اندکی انسانی‌تر کردن جنگ بوده است. کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو ۱۹۴۹ به عنوان عصاره کوشش تاریخی نوع بشر برای قاعده‌مندکردن انسانی منازعات مسلحانه به شمار می‌آید که به موجب ماده یک مشترک آنها همه دولت‌ها نه تنها موظف به رعایت قواعد آن هستند بلکه باید نسبت به رعایت آنها توسط دیگران نیز اطمینان حاصل نمایند. اصل “رعایت و حصول اطمینان از رعایت” (Respect and Ensure Respect) یک اصل کلیدی در حقوق درگیری‌های مسلحانه است. مضافاً اینکه، ژنو محل تدوین دو پروتکل الحاقی به کنوانسیون‌های ژنو هم است. به موجب پروتکل شماره یک ۱۹۷۷، نبرد مسلحانه مردمان تحت اشغال خارجی یا مردمان تحت سلطه آپارتاید برای کسب حق تعیین سرنوشت به مثابه منازعه مسلحانه بین‌المللی مشمول قواعد و اصول حقوق جنگ شده است. از این منظر مقاومت فلسطین یک حرکت آزادی‌بخش و مشروع می‌باشد، نه گروه تروریستی. نکته دیگر اینکه هیچ منطق و مبنایی برای حق دفاع مشروع قائل شدن برای رژیم اشغالگر وجود ندارد.

از نظر زمانی، این جلسه در چهلمین روز از بمباران بی وقفه غزه و درست سه روز بعد از اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی (OIC) در ۱۸ نوامبر در جده برگزار می‌شود. در بند ۱۱ قطعنامه پایانی اجلاس، کشورهای اسلامی موظف به افزایش تحرکات دیپلماتیک برای روشنگری در مورد فاجعه انسانی غزه و کوشش برای توقف جنایات جنگی علیه مردم بی دفاع فلسطین شده‌اند.

حضور من در ژنو و در این جلسه در مرکز گفتگوهای بشردوستانه و رایزنی‌های فشرده‌ای که با برخی از سازمان‌های بین‌المللی مستقر در ژنو خواهم داشت در راستای انجام وظیفه‌ای است که علاوه بر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به نمایندگی از ملت ایران، بر اساس مسئولیت محوله از سوی سازمان OIC بر عهده خود می‌دانم.

حضار محترم،

امروز صحبت از حقوق بشردوستانه بین‌المللی و ضرورت رعایت آن، یک بحث نظری و انتزاعی نیست. برعکس، امروز دقیقاً یکی از آن مقاطع خطیری است که نشان دهیم آنچه که سال‌ها در کنفرانس‌های دیپلماتیک و محافل آکادمیک در مورد آن صحبت کرده‌ایم و محاسنش را برشمرده‌ایم، در عرصه عملی کاربرد دارد و معتبر شمرده می‌شود. جایگاه و اعتبار حقوقی و اخلاقی حقوق بشردوستانه بین‌المللی در معرض آزمونی بس خطیر قرار گرفته است. اجازه ندهیم که یک موجودیت اشغالگر و آپارتاید حرمت و اعتبار نظامات بین‌المللی در حوزه حقوق بشردوستانه را چنین بی محابا به چالش بکشد و به سخره گیرد.

همه ما به عنوان نمایندگان دولت‌ها و همه ما به عنوان انسان، برای توقف قانون‌شکنی فاجعه باری که هر لحظه در کار انهدام و کشتار و تخریب است وظیفه و مسئولیت داریم. ماده یک مشترک کنوانسیون‌های چهارگانه ۱۹۴۹ ژنو تکلیف را مشخص کرده است. ماده یک کنوانسیون مقابله با نسل کشی نیز وظیفه قانونی دولت‌ها برای پیشگیری از ژنوساید (نسل‌کشی) را روشن کرده است، وظیفه‌ای که بنا به نظر صریح دیوان بین‌المللی دادگستری، ماهیتی فراسرزمینی دارد.

رژیم اشغالگر نسبت به عدم رعایت و نقض فاحش حقوق بشردوستانه بین‌المللی و ارتکاب جنایاتی که همزمان وصف جنایت جنگی، جنایت نسل کشی و جنایت علیه بشریت دارند، اصرار دارد اما این امر نه تنها نباید باعث بی عملی ما شود بلکه باید ما را نسبت به تعهد خود برای “حصول اطمینان از رعایت” قواعد کنوانسیون‌های ژنو و جلوگیری از یک نسل کشی تمام عیار ثابت قدم تر نماید. بی توجهی در برابر نقض‌های مستمر، آشکار و شدید حقوق بشردوستانه، ضربه‌ای غیرقابل جبران به اصل حاکمیت قانون و اعتبار حقوق بین‌الملل است.

گفته می‌شود حجم بمب‌ها و مواد منفجره استفاده شده علیه غزه در این چهل روز بیش از سه برابر قدرت انفجاری بمب‌های اتمی آمریکا در هیروشیما بوده است.